14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılan Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimleri için Türkiye genelinde yurtiçinde 53 milyon 993 bin 714 seçmen oy kullanırken yurtdışında toplam 1.839.461 oy kullanıldı. Kesin olmayan sonuçlara göre; Cumhurbaşkanlığı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan: %49.52, Kemal Kılıçdaroğlu: %44.88, Sinan Oğan: %5.17, Muharrem İnce: %0.43 oy aldı.

Yine kesin olmayan sonuçlara göre Seçime giren Partilerin aldığı oy oranı da şöyle: AK Parti: %35.63, CHP: %25.35, MHP: %10.08, İYİ Parti: %9.69, Yeşil Sol Parti: %8.83, Yeniden Refah Partisi: %2.82, Zafer Partisi: %2.23, Türkiye İşçi Partisi: %1.73, Büyük Birlik Partisi: %0.99, Memleket Partisi: %0.92

Seçime Katılan İttifakların Oy Oranları da şöyle: Cumhur İttifakı: %49.46, Millet İttifakı: %35.02 Emek Ve Özgürlük İttifakı: %10.54, Ata İttifakı: %2.44, Sosyalist Güç İttifakı: %0.29

Türkiye, seçimini yaptı ve bu seçime göre Cumhurbaşkanlığı seçiminde mevcut adaylardan hiçbiri oyların %50+1’ni alamadı ve Cumhurbaşkanlığı seçimi 15 gün sonra 28 Mayıs 2023 tarihinde tekrarlanacak ikinci tur seçime kaldı.

Seçimlerin sonuçları hakkında hem Türkiye geneli hem de il ve parti bazında çıkardığım ufak notları sizinle paylaşacağım.

İstanbul 98 milletvekili ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne en fazla milletvekili gönderen kent olması sebebiyle önemli bir konuma sahip. Yüksek Seçim Kurulu’na göre 11 milyon 367 bin 598 sayısıyla Türkiye'de en fazla seçmen İstanbul'da bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı seçiminde İstanbul’da Kemal Kılıçdaroğlu %48,56 ile 4,928,772 oy alırken Recep Tayyip Erdoğan %46,68 ile 4,738,680 oy aldı. AK Parti 40, CHP 31, Yeşil Sol Parti 8, İYİ Parti 8, MHP 5, TİP 3 milletvekili çıkardı. İstanbul’da Cumhur İttifakı %46,37 ile 48 milletvekili, Millet İttifakı %36,4 ile 39 milletvekili, Emek ve Özgürlük İttifakı %12,22 ile 11 milletvekili, ATA İttifakı %2,92 ile 0 milletvekili, Sosyalist Güç Birliği İttifakı %0,27 ile 0 milletvekili çıkarmıştır.

Seçimin Kazananları ve Kaybedenleri

-AK Parti; yüksek enflasyon, hayat pahalılığı, işsizlik ve depreme rağmen oylarında küçük bir gerileme  görülmesine karşın 268 milletvekili, Cumhur İttifakı milletvekili temsil oranı 323 milletvekili oldu. İlginç olan özellikle depremin yaşandığı illerin büyük çoğunluğunda birinci parti çıkmayı başardı.

-MHP, seçim öncesi anketlerde %7 baraj altı,üstü, kıl payı denilirken, %10,07 oy alarak 50 milletvekili ile mecliste oy oranına göre üçüncü parti, vekil sayısına göre dördüncü parti oldu. 2018 Genel Seçimlerinde aldığı %11 oy oranını koruyarak kazananlardan oldu.

- İYİ Parti ve Meral Akşener, altılı masadan kalkıp 72 saat sonra geri adım atarak dönmesi seçmen profilinde kayıp oluşturdu. Seçim sonucunda, İYİ Parti %9,69 oy oranıyla 43 milletvekili ile mecliste temsil edilecek. Meral Akşener’in CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanlığı adaylığına karşı gelmişti, Kılıçdaroğlu ile kazanamayız demişti. Yaşanan bu iki çelişki, seçmen kitlesinde karşılığını bularak oy oranında düşüş yaşanarak bekleneni veremedi. Genel Başkan Meral Akşener, bu yüzden hem tabanında hem de ittifak  içinde “Ben demiştim” diyerek sürpriz yapabilir.

- Seçimin kazananı yine Cumhur ittifakı üyesi, Yeniden Refah Partisi ve Genel Başkanı Dr. Fatih Erbakan, %2,81 oy oranı ile 5 milletvekili ile temsil edilecek. Cesareti ve tabanına olan güveni ile dikkatleri üzerine çekti. Millet ittifakı listelerinde giren Saadet Partisi, Demokrat Parti, Deva Partisi ve Gelecek Partisi’nin tersine cesareti ve tabanına olan güveni ile seçimlerde sürpriz bir oranda oy ile başarı kazanan Yeniden Refah Partisi yeni sürprizler yapmaya aday.

-İddiası olmayan DEVA, Gelecek, Demokrat ve Saadet Partisi seçime, Millet İttifakı çatısı içinde CHP listelerinden 40 milletvekili ile meclise girerek kazananların içinde yer aldı.

-Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce’nin kaset kumpası sonucunda adaylıktan çekilmesi sonucu, seçimin Kaybedenleri hanesine yazılması bir yana,  adaylıktan çekilmesine rağmen inadına Muharrem İnce diyen protest 236,097 seçmenin gözünde seçimin Kazananları olarak görünüyor.

-Seçimin neredeyse kilit noktası olarak çıkan ve ikinci turda anahtar olacağını gösteren ATA İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan, seçimin en bariz, en sürpriz kazananı oldu. Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan %5,17 ile 2,831,208 seçmenin oyunu almıştı. Tabi ki bu oyun tamamı Sinan Oğan’a değil, Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce’nin Cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilmesi sonucu TEPKİ ve EMANET oyları Sinan Oğan’a gitti. Bu sayede ikinci turda Sinan Oğan’a pazarlık konusunda elini güçlendirdi.

-Seçimin hem kaybedeni hem de kazananı Ekrem İmamoğlu olduğunu söyleyebilirim. Özellikle seçim sonuçlarının açıklanma öncesi beyanatları ile yanlış algı ile dikkatleri üzerine çekerek tepki almıştı. İmamoğlu’nun Genel başkanlık konusunda Cumhurbaşkanı seçimi ikinci turu sonrasında yıldızı parlayacaktır. Belediye Başkanlığından Genel Başkanlığa doğru yolu açılacağını öngörüyorum. Bu yüzden de kariyer açısından bu seçime dolaylı olarak girse de sonuçları itibariyle kazananlardan olacak gibi gözüküyor.

-Seçimin Kaybedeni, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu olacak gözüküyor. Nedenleri geçmişte kaybettiği seçimlerin son damlası bu seçim olması, HDP’nin açıktan Cumhurbaşkanlığında Kemal Kılıçdaroğlu’nu desteklemesi, PKK’nın dağ kadrosu kandilin açıktan desteklemesi, 6’lı masadaki iddiası olmayan ve oy oranı ile CHP’ye katkısı olmayan partilere 40 vekil vererek CHP’nin mecliste düşük temsili, Muharrem İnce’nin karşı aday olması, CHP’nin teşkilatı içindeki tepkiler vs. onun kaybedişine haklı nedenleri olsa da ikinci tur sonrası karar arifesi olacaktır. Kılıçdaroğlu için tek yol Cumhurbaşkanlığını ikinci turda kazanmak olmazsa siyasi hayatı sona ereceği gözüküyor.

Tavsiyeler

-14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimleri sonuçları gösterdi ki; Cumhurbaşkanlığı sisteminde revizyona gidilerek %50+1 şartı yumuşatılmalı yada değiştirilmelidir. Gerekçesi ise Türkiye Cumhuriyeti devletinin kaybedecek zamanı yok, ekonominin en önemli şartı olan “istikrar” durumunun beklentiye girmesi, geleceğin ne olacağı endişesi, çarkların durması çok zararlı bir durum ve acilen çözülmeli. Örnek; olmaz ya 28 Mayıs 2023’de iki adayın seçime girmesi sonucunda iki adaydan birinin seçilememesi, yada adaylardan birinin adaylıktan çekilmesi ya da seçmenin seçime katılma oranının düşük olması çok kötü sonuçlara sebep olabilir. Bu konuya dikkat çekmek istedim, ittifaklara rağmen %50+1 alınamıyorsa bence oran değiştirilmeli.

-Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sisteminde Değişim olmalı, özellikle Başkanlık Sistemine bir revizyon yapılarak Parlamenter Sistemi güçlendirerek Başkanlığa entegre edilmeli. 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçim sisteminin %50+1 Türkiye’ye uygun olmadığı ortaya çıktı. Seçim; demokrasinin gereği ancak şartlarda Milletin verdiği oylar oranında karşılık bulmalı.

-Ekonomi alanında da yeni bir model ile bireyin ekonomisini güçlendirecek tedbirlerin bir an önce alınarak ekonomi de güven tazelenmesi gerekli.

-Devletin piyasalarda üzerinde etkisini hissettirerek fahiş fiyat artışları konusunda tam denetime geçmesi şart.

-Türkiye’de seçim sonuçlarından da anlaşılacağı üzere Ulusal Milliyetçilik yükselişte, ister solda ister sağda fark etmez ülke için Milliyetçileri birleştiren lider gelecek dönemlerinde başkanı olur. Örnek, MHP, İYİ Parti, Zafer Partisi, Sinan Oğan…

Not : Sandığa gitmeyen yaklaşık 9-10 milyon seçmen var, onları oy kullanmaya ikna edici bir strateji ve bir söylem geliştirilmeli, “Vatanını seven, sandığa gelsin, Geleceği için Oy kullansın” gibi, çünkü ne kadar çok oy kullanılırsa, ülkenin geleceğinin şekillenmesi demokrasinin bir gereği…