İklim Kanunu’nun Meclis’ten geçmesiyle birlikte Türkiye’de çevreyle ilgili yeni bir dönemin başlayacağı doğru. Ancak bu değişim, "hiçbir şey eskisi gibi olmayacak" veya "özgürlükler ciddi şekilde kısıtlanacak" gibi keskin yargılarla değil, daha çok sistematik dönüşümler ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle gerçekleşecektir.

Aşağıda bu yasa çerçevesinde ortaya çıkabilecek olası zararları, ardından bireysel savunma ve farkındalık yollarını, son olarak da Çin’in sosyal kredi sistemiyle olası kıyaslamayı ele alacağım.

İKLİM KANUNU’NUN OLASI ZARARLARI ve ENDİŞE NOKTALARI:

1. Bireysel Özgürlüklerde Kısıtlamalar

-Araç kullanımı sınırlanabilir, özellikle Fosil yakıtlı araçlara karşı vergilerin artırılması ve şehir merkezlerinde girişlerine kısıtlamalar getirilebilir.

-Isınma sistemleri yapılacak düzenlemeler ile Kömür ve doğalgaz gibi kaynaklara ek vergiler veya yasaklar gelebilir.

-Gıda tüketimine müdahale edilerek Et tüketimini azaltmaya yönelik bilinçlendirme ve fiyat politikaları düzenlenebilir.

-Kişisel karbon ayak izi izlenerek, özellikle dijital sistemler ile kontrol edilerek bireysel tercihler denetlenebilir.

2. Tarım ve Sanayi Sektörlerine Baskı

-Tarımda karbon salımıyla ilgili getirilecek yeni kurallar, küçük ölçekli üreticilerin maliyetlerini artırarak üretimin azalmasına neden olabilir.

-Ayrıca Sanayi üzerinde yapılacak yeni düzenlemeler ile Üretim tesislerine ağır yükümlülükler getirilebilir bunun neticesinde de üretim azalarak işsizlik riski doğabilir.

3. Ekonomik Eşitsizliklerin Derinleşmesi

-Yeşil geçişin maliyeti orta ve düşük gelirli vatandaşa yüklenerek Elektrikli araç alamayanlar şehir dışına itilebilir.

-Enerji tasarruflu konutlara erişimi olmayanlar yada konutlarını enerji tasarrufu standartlarına getirmeyenler ceza ödeyebilir.

4. Yeni Bürokratik Denetim Mekanizmaları

-Yeni Karbon sertifikaları, çevre izin belgeleri, yeşil puan gibi sistemleri oluşturularak

vatandaşlara baskı aracı olarak kullanılabilir.  

ÇİN’DEKİ SOSYAL KREDİ SİSTEMİYLE BENZERLİK RİSKİ

İklim yasasına belki de kaynak olabilecek bir Çin’de Sosyal Kredi Sistemi oluşturuldu. Çin’de uygulanan Sosyal kredi sistemi, vatandaşların davranışlarını (trafik kuralları, borç ödemeleri, çevresel eylemleri vb.) puanlıyor. Sonucunda Düşük puan alan bireyler; Uçak-tren bileti alamıyor, Kredi çekemiyor, Devlet işlerine giremiyor. Bunun sonucunda vatandaşlar, yeşil davranışlarına göre “ayrıcalıklı” ya da “dezavantajlı” olacak. Bu durumda özgürlükleri doğrudan etkileyerek toplum içinde sosyal ayrımcılığa neden olabilir.

Sonuç olarak İklim Kanunu, küresel ısınma ve çevre felaketlerine karşı bir gereklilik olabilir. Ancak bu kanunun uygulama biçimi, vatandaşa neler yükleyeceği ve özgürlüklerinden ne kadar taviz vereceği duruma göre hayati önem taşır.

İleriki tarihlerde, Vatandaşlar hakkında yeşil davranışlarına göre dijital puanlama yapılırsa, yapılması gerekenler konusunda Gelir düzeyine bakılmadan herkes aynı şekilde cezalandırılırsa, Gıda, ulaşım ve enerji özgürlüğü kısıtlanırsa, yürürlüğe giren İklim yasası, toplumsal barışa zarar verebilir.

Bekleyip göreceğiz. İnşallah ülkemiz ve dünya için faydalı olur.

Not : 2 Temmuz 2025’te TBMM’de kabul edilen 7552 sayılı İklim Kanunu ile birlikte Türkiye’de çıkan ve çıkarılan yangınlar hakkında Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, “son bir haftada 624 orman yangının çıktığını açıklaması” dikkatimi çekti.

Yine Türkiye genelinde 26 Haziran-6 Temmuz tarihleri arasında, toplam 761 yangın çıktığı yetkililerce açıklanmıştı. 2025 yılı başından itibaren kaydedilen verilere göre, Türkiye'de çıkan toplam 3 bin 181 yangının yüzde 25’inin son 10 günde temmuzun ilk haftalarında meydana geldiği açıklanması, iklim kanununun kabul edilmesi tarihlerine denk gelmesi tesadüf olabilir mi? Merak ediyorum…

Bir de şu konuya değinmeden geçemeyeceğim, İklim kanununu AB ülkelerinin çoğunluğu imzalarken, esas imzalaması gereke ülkelerin başında gelen Rusya, Çin ve ABD’nin imzalamaması da dikkat çekici…

Yangınların olmadığı yeşil bir Türkiye özlemiyle…